Lenfödem gelişmiş olduğu düşünülen hasta ile karşılaşıldığında ilk yapılması gereken lenfödemin nedenini anlamaya çalışmak, tipini ve evresini mümkün olduğunca belirlemektir.
Öncelikle lenfödemin primer mi sekonder mi olduğu ayrımı yapılmalıdır. Kanser, travma veya lenfödemi başlatan başka bir nedenin bulunamadığı olgularda primer lenfödem tanısı koyabilmek için lenfosintigrafi istenebilir. Lenfödemin nedenini anlamak için BT ve MRG gibi ileri radyolojik incelemeler düşünülebilir. Özellikle alt ekstremitedeki lenfödemde arteriyel ve venöz sistemin değerlendirilmesi için Doppler USG tercih edilebilir.
Erken tanı, evrelendirmede ve değerlendirmede son yıllarda tonometri, ultrason, bioempedans ölçümleri gibi farklı yöntemler geliştirilmiştir. Klinik uygulamalarda çoğu zaman en pratik yöntemin olan çevresel ölçümler kullanılır ve en az 6 noktadan ölçülen taraflar arasında 2 cm’ lik fark anlamlı kabul edilir, ancak hastanın şişlik hissi de çok önemlidir. Ayrıca lenfödem gövdede ve kalan meme dokusunda da gelişebilir.
Lenfödemin başlangıç döneminde (evre1) ödem yumuşaktır, gode (basmakla çukur) bırakır ve ekstremitenin yukarı kaldırılmasıyla geçici olarak düzelir. Bu aşamada tedavi edilmeyen lenfödem ilerler ve sertleşerek fibrotik hal alır (evre 2), bu evrede lenfödem daha az gode bırakır, daha serttir ve ekstremitenin elevasyonu ile azalmaz veya hafif bir azalma gözlenir. Lenfödemin daha ilerlemiş hali olan dönemde (evre 3) deride trofik değişiklikler ortaya çıkar, ciltte siğil benzeri oluşumlar görülebilir, kıllanma artışı olabilir, lenf sıvısı dışarı bir kanalla akabilir (lenfore) ve tekrarlayan enfeksiyon ataklarıyla (lenfanjit) cilt koyu bir renk alabilir.
Lenfödem tutulan kol veya bacakta işlev kaybı (kolunu ve elini kullanamama veya yürüyememe veya normal ayakkabıları giyememe) ve engelliliğe neden olması sebebiyle de erken dönemde tanı konup tedavi edilmesi gereken bir durumdur.
Lenfödemli ciltte biriken lenf sıvısı dışarı fistülize olup akabilir (lenfore). Lenfödemli cilt bakteriyel ve fungal enfeksiyonlara yatkın olduğu için cilt hijyeni çok önemlidir ve enfeksiyonlar (lenfanjit atakları) sık görülür.
Lenfödemde en kötü senaryo ise nadir görülen ama yaşamı tehdit eden ve ampütasyonla sonuçlanabilen bir kanser olan Stewart -Treves Sendromuna (lenfanjiosarkom)’ dur.